โรคสายตาขี้เกียจ หรือ Lazy eye คือ ภาวะการมองเห็นที่ลดลงแม้ว่าจะใส่แว่นเพื่อแก้ไขค่าสายตาแล้ว ภาวะนี้เกิดจากความผิดปกติของพัฒนาการของการมองเห็น โดยการมองเห็นที่ลดลงนี้ไม่ได้มีสาเหตุทั้งหมดมาจากความผิดปกติของโครงสร้างของลูกตา ภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นกับตาข้างเดียวหรือทั้ง 2 ข้าง
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรค
โรคสายตาขี้เกียจเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ
- โรคตาเหล่ ตาเข หรือตาส่อน เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคสายตาขี้เกียจได้บ่อยที่สุด
- ภาวะค่าสายตาผิดปกติ ทั้งค่าสายตาสั้น สายตายาว หรือสายตาเอียงมาก ๆ ในตาข้างเดียวหรือทั้ง 2 ข้างสามารถทำให้เกิดโรคสายตาขี้เกียจได้
- โรคอื่น ๆ ที่บดบังการมองเห็นของเด็ก เช่น หนังตาตก ต้อกระจกแต่กำเนิด
อาการของโรค
การมองเห็นลดลงในตาข้างเดียวหรือทั้ง 2 ข้างแม้ว่าความผิดปกติของโครงสร้างของลูกตาจะได้รับการแก้ไข และได้ใช้แว่นที่เหมาะสมกับค่าสายตาแล้ว
ควรพบแพทย์เมื่อใด
หากบุตรหลานของท่านมีอาการมองเห็นไม่ชัด ไม่จ้องหน้า ไม่มองตาม ตามพัฒนาการตามช่วงอายุ มีภาวะตาเหล่ ตาเข ตาส่อน หนังตาตก หรือมีรูม่านตาเป็นสีขาว ควรพบจักษุแพทย์โรคตาเด็กและตาเขเพื่อประเมินพัฒนาการของการมองเห็นตามช่วงอายุ และตรวจคัดกรองสาเหตุต่าง ๆ ที่สามารถก่อให้เกิดโรคสายตาขี้เกียจได้
การป้องกัน
แนะนำให้ตรวจคัดกรองโรคสายตาขี้เกียจโดยจักษุแพทย์โรคตาเด็กและตาเขเพื่อหาสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำให้เกิดโรคสายตาขี้เกียจ การได้รับการรักษาที่ถูกต้องเหมาะสมอย่างทันท่วงทีตั้งแต่เด็กเป็นสิ่งจำเป็นเนื่องจากการรักษาโรคสายตาขี้เกียจจะได้ผลดีมากในเด็กเล็ก
การวินิจฉัยโรค
ควรได้รับการตรวจโดยจักษุแพทย์โรคตาเด็กและตาเข เพื่อประเมินการมองเห็นในเด็กที่มีภาวะการมองเห็นลดลงในตาข้างเดียวหรือทั้ง 2 ข้างแม้ว่าจะใส่แว่นเพื่อแก้ไขค่าสายตาแล้ว
การรักษาโรค
- ใส่แว่นที่เหมาะสมกับค่าสายตาเพื่อให้เด็กสามารถมองเห็นชัดได้มากที่สุด
- ปิดตาข้างที่มองเห็นชัดเพื่อกระตุ้นให้ข้างที่ไม่ชัดได้รับการพัฒนาการมองเห็น
- หยอดยาที่มีฤทธิ์คลายการเพ่งและขยายม่านตาในตาข้างที่มองเห็นชัดให้เบลอเพื่อกระตุ้นให้ข้างที่ไม่ชัดได้รับการพัฒนาการมองเห็น
การรักษาตั้งแต่แรกเริ่มก่อนอายุ 6-8 ปีจะได้ผลดีมากกว่าในเด็กโต และจะสามารถป้องกันการสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวรในตาข้างที่ผิดปกติได้
