ค่า BMI ค่าดัชนีมวลกาย (Body Mass Index)

ค่าดัชนีมวลกาย ค่า BMI (Body Mass Index)

ค่าดัชนีมวลกาย หรือ ค่า BMI เป็นเครื่องมือที่ใช้ประมาณการระดับไขมันในร่างกาย โดยคำนวณจากน้ำหนักตัว (กิโลกรัม) หารด้วยส่วนสูงยกกำลังสอง (หน่วยเป็นเมตร) หากค่าที่ได้นั้นสูงแสดงถึงระดับไขมันในร่างกายที่น่าจะสูงด้วยเช่นกัน อย่างไรก็ตามการใช้ค่าดัชนีมวลกายเพียงอย่างเดียวไม่สามารถประเมินสุขภาพโดยรวมและความเสี่ยงที่บุคคลนั้น ๆ มีได้ จึงมักจำเป็นต้องทำการตรวจประเมินด้วยวิธีอื่น ๆ ร่วมด้วย

วิธีการคำนวณค่าดัชนีมวลกาย

ค่าดัชนีมวลกาย = $\frac{\mathrm{W}\mathrm{e}\mathrm{i}\mathrm{g}\mathrm{h}\mathrm{t}\mathrm{ }(\mathrm{i}\mathrm{n}\mathrm{ }\mathrm{k}\mathrm{i}\mathrm{l}\mathrm{o}\mathrm{g}\mathrm{r}\mathrm{a}\mathrm{m}\mathrm{s})}{{\mathrm{H}\mathrm{e}\mathrm{i}\mathrm{g}\mathrm{h}\mathrm{t}}^2(\mathrm{i}\mathrm{n}\mathrm{ }\mathrm{m}\mathrm{e}\mathrm{t}\mathrm{e}\mathrm{r}\mathrm{s})}$

ยกตัวอย่างเช่น ส่วนสูง 156 เซนติเมตร น้ำหนัก 45 กิโลกรัม ค่าดัชนีมวลกาย คือ 18.5 กิโลกรัม/เมตร² 

ค่าดัชนีมวลกาย 18.5 = $\frac{45}{1.56 \mathrm{x}\mathrm{ }1.56}$

การแบ่งประเภทน้ำหนักด้วยค่าดัชนีมวลกาย

การที่มีไขมันส่วนเกินอาจส่งผลต่อปัญหาสุขภาพ เช่น โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง และโรคเบาหวานประเภทที่ 2 ในขณะที่การที่มีไขมันในร่างกายไม่เพียงพออาจหมายถึงการขาดสารอาหารและอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ การมีปริมาณไขมันที่เหมาะสมจึงเป็นเรื่องที่จำเป็นเพราะไขมันเป็นแหล่งพลังงานที่สำคัญและยังทำหน้าที่ปกป้องอวัยวะภายใน ไขมันใต้ชั้นผิวหนังช่วยควบคุมอุณหภูมิในร่างกายและในร่างกายช่วยเก็บสะสมวิตามินที่ละลายในไขมัน เช่น วิตามินเอ วิตามินดี และวิตามินอี

นอกจากการใช้ค่าดัชนีมวลกายแบ่งประเภทของน้ำหนักแล้ว ยังจำเป็นต้องใช้เครื่องมือวัดอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น 

• รอบเอว
• เครื่องวัดความหนาของผิวหนังเพื่อวัดความหนาของผิวหนังเฉพาะบริเวณ เช่น ใต้กระดูกสะบักและหลังแขน
• Air Displacement Plethysmography (ADP) และ Dual-Energy X-Ray Absorptiometry (DEXA)

ทั้งนี้ในการประเมินน้ำหนักตัวของเด็กและวัยรุ่น ควรพูดคุยปรึกษาแพทย์เพราะจำเป็นต้องดูตารางน้ำหนักที่เหมาะสมกับวัยและส่วนสูงประกอบด้วย

การคัดกรองความเสี่ยงของโรคด้วยค่าดัชนีมวลกาย

ผู้ที่มีค่าดัชนีมวลกายต่ำกว่า 18.5 มีความเสี่ยงที่มีภาวะทุพโภชนาการ โลหิตจาง กระดูกพรุน มีบุตรยาก และภูมิคุ้มกันต่ำซึ่งอาจส่งผลให้ติดเชื้อได้ง่าย การตรวจเลือดเพิ่มเติมจะสามารถช่วยยืนยันว่ามีภาวะทุพโภชนาการหรือไม่

ผู้ที่มีค่าดัชนีมวลกายสูง (น้ำหนักเกินหรือโรคอ้วน) จะมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคเบาหวานประเภทที่ 2 โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง นิ่วในถุงน้ำดี โรคข้อเสื่อม ภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ โรคซึมเศร้า ปัญหาทางสุขภาพจิต และมะเร็งในทรวงอก ลำไส้ใหญ่ เยื่อบุมดลูก และถุงน้ำดี หากค่าดัชนีมวลกายสูง แพทย์อาจให้ตรวจไขมันในเลือด (lipid panel) และ comprehensive metabolic panel เพิ่มเติม

ทั้งนี้ผู้ที่มีค่าดัชนีมวลกายสูงบางคนอาจไม่มีปัญหาสุขภาพดังกล่าว และผู้ที่มีค่าดัชนีมวลกายปกติก็อาจเป็นโรคดังกล่าวได้ เนื่องจากระดับไขมันในร่างกายไม่ใช่ปัจจัยเพียงปัจจัยเดียว ยังมีปัจจัยทางด้านพันธุกรรม ประวัติสุขภาพของครอบครัว และการดำเนินชีวิตร่วมด้วย

ข้อจำกัดของการใช้ค่าดัชนีมวลกาย

ค่าดัชนีมวลกายเป็นวิธีที่ช่วยประเมินไขมันในร่างกายอย่างง่ายและรวดเร็ว แต่การใช้ค่าดัชนีมวลกายมีข้อจำกัดดังต่อไปนี้

• ค่าดัชนีมวลกายไม่สามารถแยกมวลกล้ามเนื้อกับมวลไขมันได้ บางคนอาจมีค่าดัชนีมวลกายสูงเนื่องจากมีกล้ามเนื้อมาก
• ค่าดัชนีมวลกายไม่เหมาะกับการใช้ประเมินระดับไขมันของเด็ก วัยรุ่น หญิงตั้งครรภ์ นักกีฬา นักเพาะกาย ผู้สูงอายุที่อายุตั้งแต่ 65 ปีหรือมากกว่า หรือผู้ที่เป็นโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง
• ค่าดัชนีมวลกายไม่สามารถระบุตำแหน่งหรือการกระจายของไขมันในร่างกายได้ การสะสมของไขมันส่วนเกินในท้องเกี่ยวข้องกับความเสี่ยงทางด้านปัญหาสุขภาพที่เพิ่มมากขึ้น

เมื่อพิจารณาข้อจำกัดเหล่านี้แล้ว จึงควรใช้ค่าดัชนีมวลกายควบคู่ไปกับการประเมินวิธีอื่น ๆ การพิจารณาปัจจัยต่าง ๆ เช่น ประวัติสุขภาพของครอบครัว และปรึกษาแพทย์เพื่อการประเมินสุขภาพและความเสี่ยงอย่างครอบคลุมและเหมาะสม