แบคทีเรียในช่องปาก ตัวการฟันผุ โรคเหงือก และสารพัดปัญหา
ฟันผุ โรคเหงือก เหงือกอักเสบ และอีกหลากหลายปัญหาในช่องปาก แท้จริงแล้วอาจมีสาเหตุจากสิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ ที่หลายคนมองข้ามอย่างเชื้อแบคทีเรีย ที่หากปล่อยให้เจริญเติบโตมาก ๆ ในช่องปาก อาจเลยเถิดไปจนถึงสูญเสียฟันเลยก็ได้ บทความนี้ หมอแคท ทันตแพทย์หญิงกนกวรรณ เอื้อธรรมาภิมุข จะมาชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการดูแลช่องปากให้มีสภาพที่เหมาะสม ไม่เป็นแหล่งสะสมของเชื้อแบคทีเรีย
เชื้อแบคทีเรียในช่องปาก ก่อโรคอะไรได้บ้าง
โรคฟันผุ โรคเหงือกอักเสบ โรครำมะนาด ล้วนเกิดจากแบคทีเรียในช่องปาก และแบคทีเรียในช่องปากที่ก่อให้เกิดคราบฟันก็ไม่ได้มีแค่ชนิดเดียว มีหลากหลายชนิดที่ก่อให้เกิดโรคแตกต่างกัน บางกลุ่มทำให้เกิดฟันผุแต่ไม่ทำให้เกิดเหงือกอักเสบ บางกลุ่มก็ทำให้เกิดเหงื่ออักเสบ แต่ไม่ทำให้ฟันผุ ซึ่งไม่ว่าจะเป็นกลุ่มไหน ก็ควรทำความสะอาดและขจัดออกไปอย่างเหมาะสม และถูกวิธี
แปรงฟันดี แต่ฟันยังผุ
หลายคนสงสัย ว่าแปรงฟันอยู่ทุกวัน วันละ 2 ครั้ง ใช้ทั้งไหมขัดฟัน ทั้งแปรงซอกฟัน แต่ก็ยังมีฟันผุอยู่ดี ยังมีเหงือกอักเสบอยู่ดี นั่นแปลว่า การแปรงฟันที่ทำอยู่ทุกวัน ไม่สามารถขจัดแบคทีเรียออกจากช่องปากได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งอาจจะเกิดจากการแปรงฟันไม่ถูกวิธี การใช้อุปกรณ์ที่ไม่เหมาะสม หรือแม้กระทั่งบริเวณที่มีแบคทีเรียอยู่ เป็นบริเวณที่เราทำความสะอาดไม่ได้ หรืออาจไม่รู้ตัว ว่าทุกครั้งที่แปรงฟัน มีจุดบอดที่เราไม่ได้ทำความสะอาดนั่นเอง
จะรู้ได้อย่างไร แบคทีเรียไปซ่อนอยู่ตรงไหน
ในเมื่อแปรงปกติก็ยังไม่พอ แล้วจะรู้ได้อย่างไร ว่ามีจุดไหนตกสำรวจ คุณหมอแคทแนะนำวิธีสังเกตเองง่าย ๆ ที่ใคร ๆ ก็สามารถทดสอบด้วยตัวเอง เช่น การลองเอาลิ้นสัมผัสกับผิวฟัน หลังแปรงฟันควรจะมีผิวที่เรียบลื่น ไม่เหนียวเป็นคราบเหนอะหนะ หรือถ้าไม่รู้สึกถึงความแตกต่าง สามารถลองใช้คอตตอนบัดเช็ดที่ผิวฟันดู หากมีคราบขาว ๆ เหลืองหลุดติดออกมา แสดงว่าเป็นคราบแบคทีเรียที่เราแปรงออกไปไม่หมด ซึ่งเป็นวิธีที่คุณพ่อคุณแม่สามารถเช็กความสะอาดฟันหลังแปรงฟันของลูก ๆ ได้ด้วยวิธีนี้ หรืออีกวิธีคือการใช้หลอดดูด นำมาตัดให้ปลายเป็นลักษณะปากฉลาม หรือตัดเฉียง แล้วใช้ขูดผิวฟันเบา ๆ ก็จะเห็นคราบแบคทีเรียที่ติดออกมา จะได้รู้ว่าบริเวณไหนแปรงฟันไม่สะอาดนั่นเอง
เช็กแบคทีเรียหลังแปรงฟันอย่างมีประสิทธิภาพ ด้วย POHC
Personalized Oral Health Care (POHC) เป็นโปรแกรมตรวจสุขภาพฟันจากศูนย์ทันตกรรม โรงพยาบาลเมดพาร์ค โดยโปรแกรมนี้จะใช้เทคโนโลยีทางทันตกรรมเข้ามาช่วย สามารถตรวจประสิทธิภาพการแปรงฟันจากการย้อมคราบแบคทีเรีย ซึ่งน้ำยาตัวนี้จะเคลือบติดแบคทีเรียในช่องปาก หากทาสีย้อมแล้วไม่ติดสี หมายความว่าคนไข้แปรงฟันในบริเวณนั้นได้ดี เพราะไม่มีแบคทีเรียหลงเหลืออยู่เลย แต่ถ้าตรงไหนมีสีติดอยู่ แสดงว่ามีคราบแบคทีเรียติดอยู่ และยิ่งสีเข้ม หมายถึงมีอยู่เยอะ และคนไข้จำเป็นต้องปรับปรุงวิธีการแปรงฟัน
ตรงนี้เองที่ทันตแพทย์จะเข้ามามีบทบาทและช่วยให้คำแนะนำได้ ว่าสีน้ำยาที่ติดอยู่ตามจุดต่าง ๆ นั้นควรจัดการอย่างไร ตรงที่สีเข้มมาก ๆ ควรทำความสะอาดอย่างไร และควรใช้อุปกรณ์ทำความสะอาดเพิ่มเติมอะไรบ้าง เช่น ไหมขัดฟัน แปรงซอกฟัน แปรงกระจุก ซึ่งแต่ละอย่าง มีจุดเด่นในการความสะอาดฟันแตกต่างกันไป
คราบแบคทีเรียสีต่าง ๆหลังย้อมน้ำยา บอกอะไรบ้าง
- สีม่วงเข้ม น้ำเงินเข้ม : คราบแบคทีเรียสะสมมานาน
- สีชมพูอ่อน : คราบแบคทีเรียใหม่
- สีฟ้าอ่อน : คราบแบคทีเรียนั้นเป็นประเภทที่ผลิตกรดออกมา
วิธีดังกล่าว จะช่วยให้คนไข้รู้ว่าควรปรับปรุงการแปรงฟันอย่างไร บริเวณไหนควรระมัดระวังเป็นพิเศษ เมื่อได้รับคำแนะนำจากทันตแพทย์ ก็จะทำให้แปรงฟันทำความสะอาดฟันได้ดีขึ้น ลดโอกาสการเกิดปัญหาต่าง ๆ หรือโรคต่าง ๆ ภายในช่องปากได้ เป็นการตรวจเช็กเพื่อการแก้ปัญหาที่ตรงจุดนั่นเอง