การจัดฟันคืออะไร?
หากต้องการเสริมสร้างความมั่นใจและบุคลิกภาพ การดูแลสุขภาพฟันและช่องปากนั้นเป็นสิ่งสำคัญ ปัญหาฟันที่พบได้ทั่วไปคือ ฟันซ้อนเก รูปร่างฟันเรียงตัวไม่สวย ฟันมีลักษณะซี่ห่าง เป็นต้น ดังนั้นไม่ว่าจะการจัดฟันแบบโลหะ จัดฟันด้านในหรือการจัดฟันแบบใส Invisalign เป็นการรักษาที่นิยมเพราะนอกจากจะช่วยให้มีสุขภาพฟันที่ดีขึ้น แต่ยังช่วยเสริมสร้างความมั่นใจจากฟันที่เรียงตัวอย่างสวยงาม การจัดฟันจะช่วยส่งผลให้มีการสบฟันที่ดี เคี้ยวอาหารได้อย่างละเอียดยิ่งขึ้น นอกจากนี้ยังช่วยให้แปรงฟันได้สะอาดยิ่งขึ้น ลดปัญหาการเกิดฟันผุ หรือการเกิดเหงือกอักเสบ
การจัดฟันมีกี่ประเภท และแต่ละประเภทแตกต่างกันอย่างไร
การจัดฟันสามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภท ดังนี้
-
การจัดฟันด้วยเครื่องมือชนิดติดแน่นได้แก่
-
เครื่องมือชนิดโลหะ (Metal braces)
เป็นการจัดฟันแบบทั่วไป การจัดฟันชนิดนี้ใช้เครื่องมือที่เป็นชิ้นโลหะที่มาพร้อมกับยางรัดฟันหลายสี คนไข้สามารถเลือกเปลี่ยนสียางได้ตามความชอบ ทันตแพทย์จะทำการนัดคนไข้เดือนละหนึ่งครั้งเพื่อเปลี่ยนยางและป้องกันการเสื่อมสภาพของยางรัดฟัน
นอกจากนี้ยังมีการจัดฟันอีกประเภทหนึ่งคือการจัดฟันด้านในแบบไม่เห็นเครื่องมือ (STb Lingual braces) เป็นการติดชิ้นโลหะและเครื่องมือด้านหลังของฟัน ซึ่งทำให้สังเกตได้ยากว่าติดเครื่องมืออยู่ แต่การจัดฟันด้านในแบบนี้จำเป็นต้องทำการรักษาโดยทันตแพทย์ที่มีประสบการณ์และเชี่ยวชาญการจัดฟันด้านในโดยเฉพาะ
-
เครื่องมือแบบสีเหมือนฟัน (Ceramic braces)
เป็นการจัดฟันที่คล้ายกับการจัดแบบโลหะ แต่การจัดฟันชนิดนี้จะใช้เครื่องมือชิ้นงานเซรามิกที่มีสีเดียวกับฟัน -
เครื่องมือประเภทที่ไม่มียางรัดฟัน (Self-ligate)
หรืออีกชื่อที่รู้จักโดยทั่วไปว่า Damon เป็นการจัดฟันที่ใช้เครื่องมือที่มีขนาดเล็กกว่าการจัดฟันแบบโลหะ เครื่องมือนี้มีกลไกเฉพาะที่ทำให้สามารถล็อคลวดได้ทันทีทำให้ไม่จำเป็นต้องใช้ยางรัดฟัน นอกจากนี้ยังมาพร้อมความยืดหยุ่นที่ช่วยลดแรงเสียดทานได้มากกว่าการจัดฟันแบบโลหะ
2. การจัดฟันด้วยเครื่องมือชนิดถอดได้แบบใส หรืออินวิซาไลน์ (Invisalign)
เป็นนวัตกรรมการจัดฟันที่ทันสมัยและเป็นที่นิยมในปัจจุบัน เป็นการจัดฟันที่ช่วยแก้ไขปัญหาการจัดฟันแบบโลหะที่สามารถสังเกตเห็นเครื่องมือได้อย่างชัดเจน ดังนั้นการจัดฟันแบบใส (Invisalign)ช่วยทำให้คนไข้รู้สึกมั่นใจในการทำงานหรือการใช้ชีวิตประจำวันมากยิ่งขึ้น เพราะการจัดฟันมีความใสทำให้ไม่เห็นเครื่องมือในการจัดฟัน การจัดฟันแบบอินวิซาไลน์ใช้การวางแผนการรักษาด้วยคอมพิวเตอร์ 3D เพื่อแสดงการเคลื่อนฟันให้เห็นเป็นขั้นตอน ทันตแพทย์จะแจ้งแผนการรักษาการปรับฟันให้แก่คนไข้ตั้งแต่กระบวณการเริ่มจัดฟันจนเสร็จสิ้นการรักษา
การจัดฟันประเภทนี้จะใช้เวลาทำรวดเร็วกว่าการจัดฟันแบบทั่วไปประมาณ 30% นอกจากนี้ยังมีข้อดีคือช่วยลดการเกิดแผลในช่องปากหรือลวดทิ่มแก้ม เป็นต้น การใช้เครื่องมือแต่ละชนิดสามารถแบ่งตามความเหมาะสมและความซับซ้อนของแต่ละกรณี ดังต่อไปนี้
- Invisalign Express: ใช้เครื่องมือจัดฟัน 7 ชิ้น
- Invisalign Lite: ใช้เครื่องมือจัดฟัน 7-14 ชิ้น
- Invisalign Moderate: ใช้เครื่องมือจัดฟัน 14-26 ชิ้น
- Invisalign Comprehensive: ใช้เครื่องมือจัดฟันจำนวนมากกว่า 26 ชิ้น
ข้อดีของการจัดฟัน
- เสริมสร้างบุคลิกภาพให้ดีขึ้น ทำให้มีรอยยิ้มที่สวยงามและเสริมความมั่นใจ
- การทำความสะอาดฟันได้ง่ายขึ้น ช่วยให้ลดการเกิดกลิ่นปาก
- เคี้ยวอาหารได้ดีขึ้น เนื่องจากประสิทธิภาพการสบฟันดีขึ้นกว่าเดิม
- ฟันที่เรียงตัวอย่างมีระเบียบทำให้สามารถทำความสะอาดได้ง่ายดายขึ้น ลดการเกิดฟันผุ และทำให้สุขภาพปากและฟันดียิ่งขึ้น
- ช่วยปรับโครงสร้างรูปหน้าให้เข้ารูป และเกิดสมดุลใบหน้าที่ดีขึ้น
- การจัดฟันจะช่วยให้คนไข้ที่มีปัญหาเรื่องการสบฟันสามารถพูดออกเสียงได้ถูกต้องและชัดเจนโดยเฉพาะเสียงอักษร “ส”
ข้อเสียของการจัดฟัน
- ในบางครั้งจำเป็นต้องมีการถอนฟันที่มีสุขภาพดี เพื่อให้กระบวณการการจัดฟันมีความสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น
- การทำความสะอาดฟันจะสามารถทำได้ยากขึ้นในขณะกำลังจัดฟัน และอาจก่อให้เกิดฟันผุและทำให้มีกลิ่นปากได้
- ส่งผลให้พูดหรือออกเสียงไม่ชัดเจน เพราะถูกรั้งด้วยเครื่องมือจัดฟัน
- จำเป็นต้องดูแลภาพลักษณ์หลังการรับประทานอาหาร เพราะเครื่องมืออาจมีเศษอาหารติดได้
- อาจเกิดอาการเสียวฟัน หรือปวดเล็กน้อยเกิดจากการที่ฟันขยับตามแรงดึงยางของเครื่องมือ
- จำเป็นต้องใส่รีเทนเนอร์ตามคำแนะนำของแพทย์หลังการจัดฟันสิ้นสุดแล้ว หากไม่ปฏิบัติตามจะส่งผลให้ฟันเกิดการเคลื่อนที่ และอาจจำเป็นต้องได้รับการจัดฟันอีกครั้ง
ขั้นตอนของการจัดฟันแบบโลหะ
-
นัดหมายทันตแพทย์
ทำการนัดหมายเพื่อพบกับทันตแพทย์เฉพาะทางจัดฟัน หลังจากนั้นทันตแพทย์จะทำการแจ้งข้อมูลรายละเอียดต่างๆเกี่ยวกับการจัดฟันเพื่อให้คนไข้พิจารณาและทำการตัดสินใจเรื่องการรับการรักษาจัดฟัน
-
ประเมินการรักษา
ทันตแพทย์เฉพาะทางจะประเมินการรักษาด้วยการตรวจสภาพฟัน ลักษณะฟัน สุขภาพช่องปาก รวมทั้ง X-ray เพื่อตรวจสอบความสมดุลของใบหน้า ขากรรไกรและมวลกระดูกในการรองรับการปรับฟัน รวมทั้งทำการพิมพ์ฟัน เมื่อประเมินครบถ้วนจะมีการส่งตรวจเพื่อทำการเคลียร์ช่องปากก่อนที่จะเริ่มจัดฟัน และทันตแพทย์จะทำการแนะนำชนิดเครื่องมือให้คนไข้ในแบบที่เหมาะสมกับตัวคนไข้
-
ติดเครื่องมือจัดฟัน
หลังจากทันตแพทย์ทำการเคลียร์ช่องปากเรียบร้อยแล้วจะนัดคนไข้อีกครั้งเพื่อมาติดเครื่องมือจัดฟัน หรืออีกกรณีคือเริ่มขั้นตอนของการจัดฟันแบบใสต่อไป
-
ปรับเครื่องมือจัดฟัน
หลังจากนั้นทันตแพทย์จะนัดคนไข้มาพบเพื่อปรับเครื่องมือ ระยะเวลาที่คนไข้จำเป็นต้องพบทันตแพทย์จะแตกต่างกันตามชนิดของเครื่องมือ ยกตัวเช่นการจัดฟันแบบโลหะ ทันตแพทย์จะทำการนัดปรับเครื่องมือทุก 4-6 สัปดาห์ การจัดฟันแบบ Damon จะนัดปรับเครื่องมือทุก 6-8 สัปดาห์ สำหรับการจัดฟันแบบ Invisalign ทันตแพทย์จะนัดตรวจดูการใส่ชิ้นงานทุกๆ 2-3 เดือน ความถี่ของการนัดขึ้นอยู่กับการเคลื่อนของฟันในแต่ละบุคคล
-
ถอดเครื่องมือจัดฟัน
หลังจากการจัดฟันแบบโลหะเสร็จเรียบร้อย ทันตแพทย์จะทำการถอดเครื่องมือฟันออก คนไข้จำเป็นต้องใส่รีเทนเนอร์ต่อเนื่องและปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์อย่างเคร่งครัด โดยระยะเวลาการใส่รีเทนเนอร์จะขึ้นอยู่กับลักษณะฟันของแต่ละบุคคล
การดูแลรักษาสุขภาพฟัน ระหว่างการจัดฟัน
การดูแลสุขภาพฟันระหว่างการจัดฟันเป็นสิ่งสำคัญในการจัดฟันอย่างมาก เพราะการใส่เครื่องมือจัดฟันสามารถส่งผลให้เกิดฟันผุและเหงือกอักเสบอันเกิดจากคราบแบคทีเรียที่เกาะอยู่ที่เครื่องจัดฟัน ดังนั้นคนไข้จึงควรปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์ในการดูแลสุขภาพฟัน ดังต่อไปนี้
-
รักษาความสะอาดของช่องปาก
ควรแปรงฟันหลังจากการรับประทานอาหารอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง หากเป็นไปได้ควรแปรงฟันทุกครั้งหลังรับประทานอาหาร เนื่องจากการติดเครื่องมือจัดฟันจะทำให้มีเศษอาหารติดที่ซอกฟันได้ตลอดเวลา
-
เลือกใช้อุปกรณ์ทำความสะอาดที่เหมาะสม
คนไข้ควรใช้แปรงสีฟันสำหรับการจัดฟัน แปรงซอกฟันหรือไหมขัดฟัน รวมทั้งน้ำยาบ้วนปากตามคำแนะนำของทันตแพทย์ หากคนไข้ปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์ในการดูแลสุขภาพช่องปากอย่างเคร่งครัด จะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดฟันผุได้
-
พบทันตแพทย์เป็นประจำ
ควรนัดพบทันตแพทย์อย่างสม่ำเสมอและตามนัดทุกครั้ง นอกจากการนัดเพื่อตรวจดูปรับเครื่องมือแล้ว ทันตแพทย์จะคอยช่วยตรวจดูคราบหินปูนหรือสุขภาพช่องปากอื่นๆได้อีกด้วย
-
แจ้งข้อมูลเพิ่มเติมกับแพทย์
หากคนไข้เล่นกีฬาควรแจ้งให้ทันตแพทย์ทราบ เพื่อที่ทันตแพทย์จะได้เตรียมอุปกรณ์ใส่กันกระแทกไว้ เพราะหากเกิดอุบัติเหตุขณะที่ใส่เครื่องมือจัดฟันอยู่ อาจก่อให้เกิดอาการบาดเจ็บแก่คนไข้มากกว่าปกติ
-
ระวังการรับประทานอาหาร
คนไข้ควรหลีกเลี่ยงการกัดเคี้ยวอาหารที่มีลักษณะแข็งหรือเหนียว และควรแบ่งอาหารให้พอดีคำ ไม่ควรใช้ฟันกัดเพื่อแบ่งอาหาร
-
ทานยาแก้ปวด
หากเกิดอาการปวดระหว่างการจัดฟัน โดยอาการปวดอาจเกิดในช่วงที่ทำการติดเครื่องมือหรือปรับเครื่องมือครั้งแรก คนไข้สามารถทานยาแก้ปวดเพื่อบรรเทาอาการปวดได้ -
ทายาหรือขี้ผึ้งป้องกัน
หากมีแผลหรือเกิดการระคายเคืองจากเครื่องมือจัดฟันแบบโลหะหรือลวดทิ่มเมื่อมีการปรับเคลื่อนของฟัน คนไข้สามารถใช้ขี้ผึ้งสำหรับการจัดฟันปิดทับบริเวณที่ระคายเคือง และควรแจ้งทางทันตแพทย์ให้ทราบในการนัดหมายครั้งต่อไป