การตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือด หรือ Coronary artery calcium scoring (CAC)
การตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือด หรือ Coronary artery calcium scoring (CAC) เป็นการตรวจคัดกรองเพื่อประเมินการสะสมของแคลเซียมในเยื่อบุผนังหลอดเลือดหัวใจ ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนของการสะสมของคราบหินปูน โดยคราบหินปูนจะทำให้หลอดเลือดแข็งตัว ตีบ หรืออุดตัน เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคหลอดเลือดสมองและหัวใจวาย ดังนั้นการตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือด จึงเป็นหนึ่งในวิธีการตรวจประเมินว่าผู้เข้ารับการตรวจมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคหัวใจหรือไม่
การตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือด เรียกว่าอะไรบ้าง
- Coronary Calcium Score
- Calcium Scan of the Heart
- Calcium Scan Test
- Cardiac Scoring
- Cardiac CT for Calcium Scoring
การตรวจจะใช้การตรวจด้วยเอกซ์เรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan) เพื่อสร้างภาพของหลอดเลือดหัวใจเพื่อระบุการมีอยู่และตําแหน่งของแคลเซียมและคราบหินปูน ซึ่งช่วยบ่งชี้ภาวะหลอดเลือดแข็งตัวและคาดการณ์ความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด
ข้อดีของการตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือด
- รวดเร็ว ไม่เจ็บ ไม่มีแผลผ่าตัด และเป็นหัตถการผู้ป่วยนอก
- ไม่ต้องฉีดสารทึบรังสี
- ปริมาณรังสีต่ำ
ใครควรตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือด
ควรเข้ารับการตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือดหากมีปัจจัยเสี่ยงดังต่อไปนี้
ปัจจัยที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้
- อายุ 40 ปีขึ้นไป
- มีสมาชิกในครอบครัวสายตรงเป็นโรคหัวใจ
ปัจจัยที่เปลี่ยนแปลงได้
- ไขมันในเลือดสูง
- ความดันโลหิตสูง
- การใช้ชีวิตเนือยนิ่ง
- น้ำหนักเกินเกณฑ์มาตราฐาน
- สูบบุหรี่หรือมีประวัติสูบบุหรี่ในอดีต
หากมีประวัติคนในครอบครัวมีภาวะไขมันในเลือดสูงจากพันธุกรรม ควรเข้ารับการตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือด ก่อนอายุ 40 ปี
ขั้นตอนการตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือด
ก่อนเข้ารับการตรวจ
ควรงดสูบบุหรี่หรือบริโภคคาเฟอีน 4 ชั่วโมงก่อนเข้ารับการตรวจ
ระหว่างเข้ารับการตรวจ
เจ้าหน้าที่จะทำการติดขั้วไฟฟ้าบนหน้าอกของผู้เข้ารับการตรวจเพื่อบันทึกการทำงานของหัวใจ จากนั้นผู้เข้ารับการตรวจจะนอนลงบนเตียงที่สามารถเคลื่อนเข้าไปในเครื่อง CT scan เจ้าหน้าที่อาจให้รับประทานยาชะลออัตราการเต้นของหัวใจเพื่อถ่ายภาพการทำงานของหัวใจได้ชัดเจนมากขึ้น ผู้เข้ารับการตรวจต้องกลั้นหายใจเป็นช่วง ๆ ขณะที่เครื่องกำลังถ่ายภาพ ขั้นตอนทั้งหมดใช้เวลา 10-15 นาทีเท่านั้น
หลังเข้ารับการตรวจ
แพทย์จะแจ้งผลการตรวจให้ผู้เข้ารับการตรวจทราบ คะแนนค่าแคลเซียมนั้นจะอยู่ระหว่าง 0 ถึง 400 ยิ่งมีแคลเซียมในเยื่อบุผนังของหลอดเลือดแดงมากเท่าไร คะแนนจะยิ่งสูงและความเสี่ยงที่จะเกิดโรคหัวใจ หัวใจวาย หรือโรคหลอดเลือดสมองก็สูงขึ้นด้วยเช่นกัน
- คะแนน 0 หมายถึง ไม่พบแคลเซียมและมีความเสี่ยงต่ำที่จะเกิดอาการหัวใจวาย
- คะแนน 100 ถึง 300 หมายถึงมีการสะสมของคราบหินปูนในระดับปานกลางและมีความเสี่ยงค่อนข้างสูงที่จะเป็นโรคหัวใจในอีก 3-5 ปีข้างหน้า
- คะแนนมากกว่า 300 หมายถึงมีความเสี่ยงที่จะเกิดอาการหัวใจวายสูงมาก
ผู้ที่มีคะแนนเป็นศูนย์มีโอกาสเป็นโรคหลอดเลือดสมองหรือหัวใจวายได้ เพียงแต่มีความเสี่ยงต่ำ การตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือดเป็นวิธีการประเมินความเสี่ยงของโรคหัวใจ อย่างไรก็ตามควรพิจารณาร่วมกับปัจจัยอื่น ๆ เช่น ประวัติครอบครัว นิสัยการสูบบุหรี่ ความดันโลหิต คอเลสเตอรอล และอื่น ๆ
การตรวจหาแคลเซียมหรือคราบหินปูนในหลอดเลือดช่วยทำให้ตรวจพบคราบหินปูนและสร้างความตระหนักรู้ถึงความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจ หากตรวจพบว่ามีคะแนนแคลเซียมปานกลาง แพทย์สามารถให้คําแนะนําเรื่องการปรับเปลี่ยนการใช้ชีวิตเพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดในอนาคต ทางที่ดีควรตรวจหาความเสี่ยงตั้งแต่เนิ่น ๆ เพื่อควบคุมภาวะและวางแผนการรักษาอย่างเหมาะสม
