เมื่อพูดถึงภาวะ “ข้อสะโพกเสื่อม” หลายๆคนคงนึกถึงโรคที่เกิดในกลุ่มผู้สูงอายุ แต่จริงๆแล้วในคนอายุไม่มากก็สามารถเกิดภาวะข้อสะโพกเสื่อมได้เช่นกัน ซึ่ง 1 ในสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด ก็คือภาวะหัวกระดูกสะโพกตายจากการขาดเลือด
รูปแสดงกายวิภาคของข้อสะโพก
กายวิภาคของข้อสะโพกเป็นข้อต่อระหว่างกระดูก 2 ชิ้น คือ กระดูกหัวสะโพกซึ่งมีลักษณะกลมเป็นลูกบอล และ กระดูกเบ้าสะโพก ที่มีรูปร่างสอดรับกัน ข้อสะโพกทำหน้าที่รับถ่ายแรงส่งต่อจากลำตัวลงไปยังขาทั้ง 2 ข้างเวลาเรายืนเดิน
เมื่อเกิดภาวะหัวกระดูกสะโพกขาดเลือดเกิดขึ้น ทำให้กระดูกบริเวณหัวสะโพกตาย จากกระดูกแข็ง ๆ จะเปลี่ยนสภาพกลายเป็นกระดูกนิ่ม ๆ เมื่อรับน้ำหนักจึงเกิดการยุบตัวของหัวกระดูกสะโพกขึ้น ทำให้พื้นผิวของข้อต่อไม่เรียบเหมือนปกติ เป็นสาเหตุให้เกิดภาวะข้อสะโพกเสื่อมตามมา
ปัจจัยเสี่ยง
- การดื่มแอลกอฮอล์ หรือใช้ยาเสตียรอยด์เป็นเวลานาน
- เกิดตามหลังอุบัติเหตุข้อสะโพกหลุด หรือกระดูกสะโพกหัก
- โรคเลือดหรือโรคภูมิต้านเนื้อเยื่อของตนเองบางชนิด
อาการ
อาการเจ็บจะเป็นบริเวณขาหนีบ อาจปวดร้าวไปหน้าต้นขาหรือหัวเข่าได้ การขยับข้อสะโพกจะทำให้ปวดและรู้สึกติดขัด เมื่อเป็นมากขึ้นจะทำให้เดินลำบาก เดินกะเผลก หากมีการยุบตัวของกระดูกหัวสะโพกแล้วจะทำให้ขาสั้นยาวไม่เท่ากัน
การวินิจฉัย
แพทย์จะทำการซักประวัติ ตรวจร่างกาย และส่งภาพเอ็กซเรย์ของข้อสะโพกทั้ง 2ข้าง รวมถึงในบางครั้งอาจพิจารณาส่งตรวจเอ็กซเรย์คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าร่วม เนื่องจากในระยะแรกของโรค อาจไม่พบความผิดปกติจากภาพเอ็กซเรย์ทั่วไป
รูปเอ็กซเรย์แสดงภาวะหัวสะโพกตายจากการขาดเลือดที่ข้อสะโพกทั้ง2ข้าง
การรักษา
แนวทางการรักษาจะขึ้นกับระยะของโรคที่เป็น หากเป็นในระยะแรกๆที่หัวกระดูกสะโพกยังไม่ยุบ ยังไม่ได้เกิดภาวะข้อเสื่อมขึ้น การรักษาจะมุ่งชะลอโรคให้เกิดความเสียหายต่อข้อสะโพกช้าที่สุด เพื่อรักษาข้อสะโพกธรรมชาติเอาไว้ เช่น ทานยาเพื่อลดความเจ็บปวด การใช้ไม้ค้ำยันช่วยพยุงเดิน การทำกายภาพบำบัดเพื่อลดอาการปวดและเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อสะโพก หรือใช้วิธีผ่าตัดเจาะกระดูกเพื่อช่วยลดความดันในกระดูกหัวสะโพก
การตรวจพบภาวะนี้ตั้งแต่ระยะแรก ๆ จึงมีความสำคัญมากเพื่อที่จะชะลอโอกาสที่ต้องเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมเอาไว้
หากการดำเนินโรคเข้าสู่ระยะที่หัวสะโพกเกิดการยุบตัว หรือเกิดภาวะข้อสะโพกเสื่อมขึ้นแล้ว การรักษาที่แนะนำคือ การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม ซึ่งจะช่วยให้ผู้ป่วยหายจากอาการเจ็บปวดและกลับมาใช้งานข้อสะโพกข้างนั้นได้อย่างรวดเร็ว
