วิธีการคุมกำเนิดแบบไหนที่เหมาะกับคุณ?
การเลือกวิธีคุมกำเนิดที่เหมาะสมนั้นอาจกลายเป็นเรื่องชวนปวดหัวได้ เนื่องจากมีหลายวิธี ตั้งแต่การใช้ถุงยางอนามัย ยาคุมกำเนิด ห่วงอนามัย จนไปถึงการทำหมัน วิธีการคุมกำเนิดที่เหมาะสมนั้นขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ความชอบส่วนตัว การดำเนินชีวิต การวางแผนมีบุตร ประสิทธิภาพ ค่าใช้จ่าย ผลข้างเคียง เป็นต้น
ประสิทธิภาพของการคุมกำเนิดวิธีต่าง ๆ
ยังไม่มีวิธีการคุมกำเนิดใดที่ป้องกันการตั้งครรภ์ได้ 100% เว้นการไม่มีเพศสัมพันธ์ การใช้ห่วงอนามัยคุมกำเนิดหรือยาคุมกำเนิดแบบฝังนั้นมีประสิทธิภาพสูงกว่าการใช้ถุงยางอนามัยหรือหมวกครอบปากมดลูก ยาเม็ดคุมกำเนิดมีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ 93% หากลืมรับประทานยาคุมกำเนิด หรือถุงยางอนามัยรั่วหรือฉีกขาด สามารถรับประทานยาคุมกำเนิดแบบฉุกเฉินเพื่อลดโอกาสการตั้งครรภ์ได้ภายใน 5 วันหลังมีเพศสัมพันธ์ แต่ไม่ควรใช้เป็นประจำหรือใช้เป็นวิธีการคุมกำเนิดหลัก
การคุมกำเนิดวิธีต่าง ๆ
ห่วงอนามัยคุมกำเนิด
- ห่วงอนามัยหุ้มทองแดง ไม่มีการใช้ฮอร์โมน มีอายุการใช้งานนานกว่า 10 ปี และสามารถถอดออกมาเมื่อใดก็ได้ ผู้ใช้บางรายอาจมีประจำเดือนมากหรือนานขึ้น
- ห่วงอนามัยแบบมีฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนชนิด levonorgestrel จะปล่อยฮอร์โมนที่ทำให้เมือกที่คอมดลูกเหนียวข้นขึ้นและผนังมดลูกบางลง ผู้ใช้บางรายอาจมีประจำเดือนและอาการปวดประจำเดือนลดลงหรืออาจไม่มีประจำเดือนเลย อายุการใช้งานของห่วงอนามัยอยู่ที่ 3-6 ปี
ยาคุมกำเนิดแบบฝัง
การฝังยาคุม จะฝังอยู่ที่แขนและออกฤทธิ์หลังจากผ่านไป 24 ชั่วโมง โดยฮอร์โมนในยาคุมกำเนิดจะถูกปล่อยออกมาช้า ๆ มีอายุการใช้งานอย่างน้อย 3 ปี ผลข้างเคียงคืออาจมีเลือดที่ไม่ใช่ประจำเดือน เมื่อนำยาคุมกำเนิดแบบฝังออกจากร่างกายผู้ใช้สามารถตั้งครรภ์ได้ทันที
ยาคุมกำเนิดแบบฉีด
การฉีดยาคุม แพทย์จะฉีด Medroxyprogesterone acetate ซึ่งเป็นฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนเข้าไปในชั้นผิวหนังหรือกล้ามเนื้อบริเวณแขนหรือบั้นท้ายทุก 3 เดือน ผู้ใช้ยาคุมกำเนิดแบบฉีดอาจมีเลือดที่ไม่ใช่ประจำเดือนในช่วง 3-6 เดือนแรก ราว 50% ของผู้ใช้ไม่มีประจำเดือนอีกหลังใช้ยาคุมกำเนิดแบบฉีดนาน 1 ปี และจะกลับมามีประจำเดือนหรือไข่ตกอีกครั้งหลังเลิกฉีดไปประมาณ 6 เดือน รอบเดือนมักกลับมาเป็นปกติหลังเลิกฉีดนาน 1 ปีครึ่ง
ยาเม็ดคุมกำเนิด
ยาเม็ดคุมกำเนิดนั้นมีทั้งแบบยาฮอร์โมนรวม (เอสโตรเจนกับโปรเจสเตอโรน) กับยาฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนอย่างเดียว ยาเม็ดคุมกำเนิดมีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์สูงที่ราว 93% เมื่อรับประทานเป็นประจำทุกวัน หากลืมรับประทานยา ควรรีบประทานทันทีที่นึกได้และใช้ถุงยางอนามัยในช่วง 7 วันแรก ผลข้างเคียงของยา ได้แก่ คลื่นไส้ คัดหน้าอก อารมณ์แปรปรวน มีเลือดออกกะปริบกะปรอย ซึ่งมักดีขึ้นภายใน 2-3 เดือน
แผ่นแปะคุมกำเนิด
แผ่นแปะคุมกำเนิดใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนเช่นเดียวกับยาเม็ดคุมกำเนิด เหมาะกับผู้ที่มีค่าดัชนีมวลกายหรือน้ำหนักตัวอยู่ในเกณฑ์ปกติ ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์จะลดลงในผู้ที่มีค่าดัชนีมวลกายอยู่ในเกณฑ์น้ำหนักเกิน ผู้ใช้สามารถแปะแผ่นแปะคุมกำเนิดที่ต้นแขน หัวไหล่ หลัง หรือสะโพก โดยต้องแปะแผ่นใหม่ทุกสัปดาห์เป็นเวลา 3 สัปดาห์ติดต่อกันและงดการใช้ในสัปดาห์ที่ 4 เพื่อให้ร่างกายมีประจำเดือน ผู้ที่เป็นโรคอ้วนหรือมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคลิ่มเลือดอุดตันไม่ควรใช้แผ่นแปะคุมกำเนิด
วงแหวนคุมกำเนิด
วงแหวนคุมกำเนิดจะค่อย ๆ ปล่อยฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนออกมา โดยผู้ใช้จะใส่วงแหวนไว้ในช่องคลอดเป็นเวลา 3 สัปดาห์ เว้นสัปดาห์ที่ 4 เพื่อให้ร่างกายมีประจำเดือน ระหว่างที่มีเพศสัมพันธ์นั้นผู้ใช้สามารถถอดวงแหวนออกมาได้ 2-3 ชั่วโมง โดยที่ประสิทธิภาพการป้องกันการตั้งครรภ์ไม่ลดลง ผู้ที่ใช้วงแหวนคุมกำเนิดต้องเปลี่ยนวงแหวนทุก 4 สัปดาห์หรือ 1 ปี ขึ้นอยู่กับยี่ห้อที่ใช้
การคุมกำเนิดโดยวิธีขวางกั้น
- ถุงยางอนามัยสำหรับเพศชาย มักทำจากลาเทกซ์ (Latex) สามารถช่วยลดความเสี่ยงในการติดโรคทางเพศสัมพันธ์
- ถุงยางอนามัยสำหรับเพศหญิง มักทำจากพลาสติกที่เรียกว่าโพลียูรีเทน (Polyurethane) ด้านหนึ่งเป็นปลายเปิดและอีกด้านหนึ่งเป็นปลายปิด วงแหวนปลายปิดจะถูกสอดเข้าไปในอวัยวะเพศหญิงและปลายเปิดของถุงยางจะอยู่ที่บริเวณปากอวัยวะเพศ
- หมวกครอบปากมดลูก
- ยาฆ่าเชื้ออสุจิ มีทั้งแบบครีม เจล แผ่นฟิล์ม โฟม ก้อนฟองน้ำ ยาเหน็บ ยาเม็ดฟองฟู่
การคุมกำเนิดถาวร
- การทำหมันหญิง เป็นการตัดหรือผูกท่อนำไข่ โดยสามารถทำได้ในวันที่ทำการผ่าคลอดหรือทำการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับได้ (Day surgery)
- การทำหมันชาย เป็นการตัดท่อนำอสุจิ ไม่ส่งผลต่อสมรรถภาพทางเพศ หลังทำจำเป็นต้องใช้ถุงยางอนามัยประมาณ 3 เดือน จนกว่าจะตรวจแล้วว่าไม่มีตัวอสุจิหลงเหลืออยู่ในน้ำเชื้ออสุจิ
ยาคุมกำเนิดแบบฉุกเฉิน
เหมาะสำหรับกรณีฉุกเฉินเท่านั้น เช่น ถุงยางอนามัยฉีกขาด ลืมรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิด มีเพศสัมพันธ์แบบไม่ป้องกัน ถูกล่วงละเมิดทางเพศ มีทั้งแบบยาเม็ดและห่วงคุมกำเนิด ซึ่งแบบห่วงคุมกำเนิดนั้นสามารถใช้คุมกำเนิดระยะยาวต่อได้
วิธีการคุมกำเนิดวิธีอื่น ๆ
การคุมกำเนิดด้วยวิธีธรรมชาติ ซึ่งอาศัยการนับวันที่ปลอดภัยและการกำหนดระยะเวลาเจริญพันธุ์
วิธีนี้มีประสิทธิภาพต่ำกว่าวิธีอื่น ๆ
ปัจจัยในการพิจารณาเลือกวิธีการคุมกำเนิด
- อายุ ประวัติสุขภาพของผู้ที่ต้องการคุมกำเนิด
- สถานะความสัมพันธ์ เช่น มีคู่นอนคนเดียวหรือหลายคน
- การวางแผนมีบุตร เช่น ต้องการตั้งครรภ์เมื่อไร
- ประสิทธิภาพ ผลข้างเคียง ความสะดวกในการจัดหา ราคาของยาคุมกำเนิด
การตอบคำถามด้านล่างอาจช่วยในการเลือกวิธีการคุมกำเนิดที่เหมาะสมกับความต้องการได้
- ยาคุมกำเนิดราคาเท่าไร หาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไปหรือไม่ หรือต้องให้แพทย์สั่งเท่านั้น
- ยาคุมกำเนิดนี้ใช้อย่างไร ต้องใช้ยาอย่างเคร่งครัดหรือไม่
- ยาคุมกำเนิดวิธีนี้มีผลข้างเคียงอะไรบ้าง
- หากหยุดใช้ยาคุมกำเนิด จะตั้งครรภ์ในทันทีหรือไม่
- ยาคุมกำเนิดวิธีนี้ช่วยป้องกันโรคทางเพศสัมพันธ์ได้หรือไม่
ทั้งนี้ควรเปรียบเทียบข้อดีข้อเสียของวิธีคุมกำเนิดแต่ละวิธี และเลือกวิธีที่เหมาะกับการดำเนินชีวิตของคุณ
