ผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK ขั้นตอน ข้อดี พักฟื้น

เลือกหัวข้อที่อ่าน

• ทำไมต้องผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK
• DMEK รักษาโรคอะไร
• ผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK มีขั้นตอนอย่างไร
• DMEK และ DSAEK ต่างกันอย่างไร
• ข้อดีของการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK
• ผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK โรงพยาบาลเมดพาร์ค

ผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK

การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK (Descemet membrane endothelial keratoplasty) คือ การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตาเฉพาะส่วนหลังที่มีรอยโรคหรือเสื่อมสภาพออก และปลูกถ่ายกระจกตาดีที่ได้รับจากผู้บริจาคเข้าไปแทนที่โดยไม่ต้องเปลี่ยนกระจกตาออกทั้งชั้น การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK เหมาะสำหรับผู้ที่มีความผิดปกติเฉพาะกระจกตาส่วนหลัง (ชั้นที่ 4-5) แต่มีกระจกตาส่วนหน้าเป็นปกติ (ชั้นที่ 1-3) กระจกตาบริจาคจะถูกปลูกถ่ายผ่านแผลขนาดเล็ก และจะค่อย ๆ ยึดติด แนบสนิท เรียงชั้นกัน ด้วยแรงดันฟองอากาศโดยไม่ต้องเย็บแผล กระจกตาใหม่จะค่อย ๆ ดูดน้ำออกจากกระจกตาบวมน้ำ ช่วยให้กระจกตาขุ่นมัวกลับมาใส ลดอาการบวม และช่วยให้การมองเห็นชัดเจนขึ้นอีกครั้ง

ทำไมต้องผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK

ในอดีต แพทย์จะรักษาโรคกระจกตาเสื่อมก่อนวัย กระจกตาเสื่อมจากตุ่มน้ำใส กระจกตาขุ่นจากอาการบวมน้ำ หรือความผิดปกติของกระจกตาชั้นเซลล์ผิวด้านใน (ชั้นที่ 5) โดยการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตาทั้งชั้นความหนา  (Penetrating keratoplasty: PKP) ส่งผลต่อความแข็งแรงและความโค้งของกระจกตา เสี่ยงต่อการปฏิเสธอวัยวะปลูกถ่าย ค่าสายตาเอียงหลังการผ่าตัด มีกระบวนการฟื้นตัวช้า และเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนจากแผลผ่าตัด

DMEK เป็นความก้าวหน้าในการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา โดยเปลี่ยนเอาเฉพาะกระจกตาส่วนหลังออก (ชั้นที่ 4 และ 5) และปลูกถ่ายกระจกตาสภาพดีเข้าไปแทนที่ ที่มีความบางเพียง 10 ไมครอน หรือบางกว่ากระดาษถึง 4 เท่า ช่วยรักษากระจกตาส่วนหน้าสภาพดีเอาไว้ มีขนาดแผลผ่าตัดเล็กมากเพียง 3 มม. และไม่ต้องเย็บกระจกตาปลูกถ่ายใหม่เข้ากับกระจกตาเดิม ช่วยคงความแข็งแรงและความโค้งของกระจกตา ลดภาวะแทรกซ้อนจากการติดเชื้อ ช่วยให้ดวงตาฟื้นตัวได้เร็ว และแก้ไขค่าสายตาได้เทียบเท่ากับค่าสายตาปกติ

DMEK รักษาโรคอะไร

การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK รักษาโรค หรือความผิดปกติของกระจกตาที่เกิดจากกระจกตาชั้นเยื่อรองรับเซลล์ด้านใน (Descemet’s membrane) และชั้นเนื้อเยื่อบุโพรง (Endothelial cell) เสื่อมสภาพ หรือมีรอยโรคดังนี้

• โรคกระจกตาเสื่อม
• เยื่อบุเซลล์กระจกตาชั้นในเสื่อมสภาพ 
• กระจกตาเสื่อมจากตุ่มน้ำใส 
• กระจกตาขุ่นจากโรคกระจกตาบวมน้ำ 
• กระจกตาชั้นในผิดปกติจากพันธุกรรมแต่กำเนิด 
• การปฏิเสธอวัยวะปลูกถ่าย จากการผ่าตัดปลูกถ่ายกระจกตาครั้งก่อนหน้า

กระจกตาชั้นในเสื่อม มีอาการอย่างไร

• ตาพร่ามัว มองเห็นไม่ชัด
• มองเห็นไม่ชัดในบางเวลา โดยมักมีอาการมากในตอนเช้าและดีขึ้นในตอนเย็น
• ความสว่างในการมองเห็นลดลง การแยกความแตกต่างของสีลดลง
• ภาวะตาแพ้แสง
• เห็นแสงแตกกระจาย มีปัญหาในการขับรถตอนกลางคืน 
• ไม่สบายตา เจ็บตา 
• เคืองตา เหมือนมีอะไรติดอยู่ในตา

การวินิจฉัยก่อนการทำ DMEK มีวิธีการอย่างไร

จักษุแพทย์จะตรวจวินิจฉัยโรคของดวงตาโดยการการซักประวัติทางการแพทย์ ทำการตรวจดวงตาอย่างละเอียดด้วยกล้องจุลทรรศน์ ทั้งการตรวจสุขภาพกระจกตา วัดความหนาแน่นและลักษณะของเซลล์กระจกตา และการสแกนดูภาพตัดขวางส่วนหน้าของลูกตาโดยใช้คลื่นแสง เพื่อพิจารณาว่าเป็นผู้ที่มีความเหมาะสมในการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตาด้วยวิธี DMEK หรือไม่

การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK มีขั้นตอนอย่างไร

ขั้นตอนก่อนการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK

• เมื่อจักษุแพทย์วินิจฉัยว่าเป็นผู้มีคุณสมบัติเหมาะสม และสามารถรักษาโรคของดวงตาได้ด้วยวิธีการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK ทาง รพ. จะทำการลงทะเบียนจองกระจกตาจากศูนย์ดวงตา สภากาชาดไทยตามลำดับ ในกรณีที่มีความจำเป็นเร่งด่วน ทาง รพ. อาจพิจารณาสั่งซื้อกระจกตาบริจาคนำเข้าจากต่างประเทศ
• เมื่อได้รับกระจกตาบริจาค รพ. จะส่งกระจกตาไปตรวจยังห้องปฏิบัติการทางการแพทย์ หากกระจกตาปลอดเชื้อและมีความสมบูรณ์ดี รพ. จะโทรแจ้งนัดหมายวันเข้ารับการผ่าตัดให้ทราบ
• จักษุแพทย์อาจพิจารณาทำนัดยิงเลเซอร์ที่ม่านตาเพื่อช่วยระบายน้ำในลูกตา เพื่อลดความเสี่ยงความดันลูกตาสูงหลังการผ่าตัด
• รพ. แจ้งนัดหมายให้ผู้เข้ารับการผ่าตัดเข้ามารับการตรวจร่างกายที่ รพ. ล่วงหน้า ดังนี้
  
  • ตรวจเลือด (Blood Tests)
  • ตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ทรวงอก (Chest X-ray)
  • ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ EKG/ECG (Electrocardiogram)

ขั้นตอนการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK

• จักษุแพทย์ผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK ผ่านแผลผ่าตัดด้านข้างดวงตาขนาดเล็ก 3 มม. และค่อย ๆ ลอกกระจกตาส่วนหลัง (ชั้นที่ 4-5) ที่เสื่อมสภาพ หรือมีรอยโรคออก โดยไม่ทำให้กระจกตาส่วนหน้า (ชั้นที่ 1-3) ได้รับการกระทบกระเทือนหรือเสียหาย 
• จักษุแพทย์จะค่อย ๆ นำกระจกตาบริจาคสภาพดี ชั้นที่ 4-5 เข้าไปปลูกถ่ายผ่านแผลผ่าตัดขนาดเล็กแทนที่กระจกตาเดิม และฉีดฟองอากาศดันให้กระจกตาส่วนหลังเข้าไปแนบชิด ติดกับกระจกตาส่วนหน้าโดยไม่ต้องเย็บกระจกตาทั้งคู่เข้าด้วยกัน
• กระจกตาใหม่จะค่อย ๆ ดูดน้ำออกจากกระจกตาขุ่นมัว อาการกระจกตาบวมน้ำจะค่อย ๆ ลดลง การมองเห็นจะค่อย ๆ ดีขึ้น โดยทั่วไป การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK จะใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมง ขึ้นอยู่กับความซับซ้อนของแต่ละบุคคลและการผ่าตัดร่วม เช่น การผ่าตัดต้อกระจก

ขั้นตอนหลังการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK

• หลังการผ่าตัด จักษุแพทย์จะปิดตาด้วยผ้าก๊อซและใส่ที่ครอบตาเพื่อป้องกันการติดเชื้อ
• จักษุแพทย์ และพยาบาลคอยจะติดตามอาการอย่างใกล้ชิดตลอด 1 ชั่วโมงแรกหลังการผ่าตัด 
• ผู้เข้ารับการผ่าตัดนอนพักในท่าราบ 1 ชั่วโมงหลังการผ่าตัด เพื่อช่วยให้ฟองอากาศในดวงตาลอยตัวขึ้นสู่ด้านบน และดันให้กระจกตาส่วนหลังไปแนบชิดติดกับกระจกตาส่วนหน้า
• ผู้เข้ารับการผ่าตัดสามารถเข้าห้องน้ำ ยืน เดิน ดื่มน้ำ และทานอาหารได้ตามปกติ โดยในช่วง 2-3 วันแรกหลังการผ่าตัด แพทย์แนะนำให้อยู่ในท่านอนหงายให้มากที่สุด เพื่อให้กระจกตาติดดี
• จักษุแพทย์ประเมินอาการหลังการรักษา หากไม่พบภาวะแทรกซ้อน ผู้เข้ารับการผ่าตัดสามารถกลับบ้านได้

การดูแลตนเองหลังผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK

• จักษุแพทย์จะทำนัดเพื่อติดตามอาการในวันถัดไป
• ผู้เข้ารับการผ่าตัดนอนหงาย 3-4 วัน ถึง 1 สัปดาห์ ขึ้นอยู่กับปริมาณฟองอากาศที่เหลืออยู่ภายในลูกตา
• ในบางกรณี จักษุแพทย์อาจทำนัดให้มาฉีดอัดฟองอากาศซ้ำ 2-3 วันหลังการผ่าตัด ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล
• ปิดที่ครอบตาทั้งเวลากลางวันและกลางคืน 1 สัปดาห์ หรือมากกว่า เพื่อป้องกันการขยี้ตา
• หยอดยาตาตรงเวลาทุกครั้งตามจักษุแพทย์สั่ง เพื่อป้องกันการอักเสบ ติดเชื้อ
• งดการดูจอหรือการใช้สายตาเป็นเวลานาน ควรพักสายตาเป็นระยะ
• งดการล้างหน้า การขยี้ตา การบีบตา เป็นเวลา 1 สัปดาห์
• งดกิจกรรมหรือการออกกำลังกายที่อาจทำให้มีเหงื่อไหลเข้าตา 1 สัปดาห์
• สามารถออกกำลังกายเบา ๆ เช่น การเดิน ใน 1 สัปดาห์แรกหลังการผ่าตัด
• งดการวิ่ง การออกกำลังกายหนัก 3-4 สัปดาห์
• พบจักษุแพทย์ตามนัดหมายที่ รพ. ทุกครั้ง เพื่อติดตามอาการและประเมินผลหลังการรักษา

การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK พักฟื้นกี่วัน

การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK ใช้เวลาในการฟื้นฟูร่างกาย 2-3 สัปดาห์ การมองเห็นจะค่อย ๆ ดีขึ้นภายใน 1-3 เดือน ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับสภาพร่างกายของแต่ละบุคคลและปัจจัยร่วม เช่น โรค ความรุนแรง และระยะเวลาตั้งแต่เริ่มมีอาการกระจกตาบวม ต่างจากการผ่าตัดปลูกถ่ายกระจกตาแบบดั้งเดิมที่ใช้เวลานานหลายเดือนหรือร่วมปี เพื่อที่จะฟื้นฟูการมองเห็นได้เต็มที่

DMEK และ DSAEK ต่างกันอย่างไร

ทั้ง DMEK และ DSAEK เป็นการผ่าตัดปลูกถ่ายกระจกตาบางส่วนทั้งคู่ ความแตกต่างระหว่าง DMEK และ DSAEK อยู่ตรงที่ DMEK ใช้เฉพาะกระจกตาชั้นที่ 4 และ 5 ในการปลูกถ่ายกระจกตา โดยไม่ใช้กระจกตาชั้นที่ 3 หรือ ชั้นโครงกระจกตา (Stroma) ในการปลูกถ่ายเลย กระจกตา DMEK จึงมีความบางกว่า ลดความเสี่ยงต่อการปฏิเสธอวัยวะได้มากกว่า และใช้เวลาในการฟื้นฟูการมองเห็นได้เร็วกว่า DSAEK

ข้อดีของการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK

• แผลผ่าตัดเล็ก: การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK มีขนาดแผลผ่าตัดด้านข้างดวงตาเล็กมากเพียง 3 มม. ช่วยให้แผลหายเร็ว และฟื้นตัวได้ไว 
• ไม่ต้องเย็บแผล: DMEK เป็นเทคนิคการผ่าตัดแบบที่ไม่ต้องเย็บแผล หลังการผ่าตัด กระจกตาจะประสานติดกันเองด้วยแรงดันธรรมชาติของลูกตา และแรงอัดฟองอากาศหรือแก๊ส ช่วยลดภาวะแทรกซ้อนจากการเย็บแผล รวมถึงการติดเชื้อ และภาวะสายตาเอียง
• ฟื้นฟูการมองเห็นได้เร็ว ให้ค่าสายตาคงที่: กระจกตา DMEK มีความบางและไม่กระทบต่อกระจกตาส่วนหน้าแต่อย่างใด ทำให้มีการฟื้นตัวหลังการผ่าตัดได้เร็ว เจ็บน้อย ค่าสายตาเปลี่ยนแปลงน้อยมาก และให้ผลการมองเห็นที่ดี
• การปฏิเสธอวัยวะปลูกถ่ายต่ำ: DMEK ปลูกถ่ายกระจกตาเฉพาะส่วนหลังสุด 2 ชั้น เนื้อเยื่อกระจกตามีความบาง ช่วยลดความใกล้ชิดกับเส้นเลือดบริเวณกระจกตาส่วนหน้า และลดความเสี่ยงต่อการที่ร่างกายจะปฏิเสธอวัยวะปลูกถ่าย
• ภาวะแทรกซ้อนต่ำ: DMEK ผ่าตัดกระจกตาผ่านแผลขนาดเล็กโดยไม่เปิดฝากระจกตา ช่วยลดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง เช่น เลือดออกที่จอตา (Suprachoroidal hemorrhage) และการติดเชื้อ
• คงความแข็งแรงของกระจกตา: DMEK คงโครงสร้างความความสมบูรณ์ แข็งแรง ของกระจกตาส่วนหน้าเอาไว้ ช่วยลดโอกาสเกิดการบาดเจ็บได้เป็นอย่างดี
• มองเห็นชัดเร็วยิ่งขึ้น: เมื่อเทียบกับการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตาชนิดอื่น ๆ ที่ใช้เวลานานหลายเดือนหรือร่วมปีกว่าที่จะมองเห็นได้ชัด DMEK เร่งการฟื้นตัวให้เป็นไปอย่างรวดเร็ว และช่วยให้มองเห็นได้ชัดภายใน 1-3 เดือน

ข้อเสียของการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK

• กระจกตาเคลื่อนหรือหลุด: อาการกระจกตาเคลื่อนหรือหลุดหลังการผ่าตัดอาจเกิดขึ้นได้ โดยจักษุแพทย์จะจัดตำแหน่งกระจกตาใหม่ ให้กลับสู่ตำแหน่งเดิมโดยการใช้ยาชาเฉพาะที่ และฉีดอัดฟองอากาศหรือแก๊สเข้าทางช่องด้านหน้าม่านตา เพื่อดันให้กระจกตาอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้อง
• ร่างกายปฏิเสธอวัยวะปลูกถ่าย: แม้ว่า DMEK จะเป็นการผ่าตัดปลูกถ่ายอวัยวะที่มีความเสี่ยงต่ำที่ร่างกายจะปฏิเสธอวัยวะปลูกถ่ายเมื่อเทียบกับ DSAEK และ PKP หรือการปลูกถ่ายกระจกตาทั้งชั้นความหนา แต่ก็อาจเกิดการต่อต้านอวัยวะปลูกถ่ายได้จากระบบภูมิคุ้มกันร่างกาย ดังนั้น การมาพบจักษุแพทย์ตามนัดทุกครั้งเพื่อตรวจสัญญาณของการปฏิเสธอวัยวะปลูกถ่าย จึงมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง
• การติดเชื้อ: เช่นเดียวกับการผ่าตัดตาทุกชนิด การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK อาจทำให้เกิดการติดเชื้อได้ อย่างไรก็ตาม DMEK ถือเป็นการผ่าตัดที่มีความเสี่ยงในการติดเชื้อต่ำมาก เนื่องจากมีขนาดแผลผ่าตัดเล็ก และใช้เทคนิคแบบไม่เปิดฝากระจกตา จึงมีอัตราการติดเชื้อต่ำเพียง 1 ใน 1,000 รายเท่านั้น

การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK มีโอกาสประสบความสำเร็จแค่ไหน

จากผลการศึกษาพบว่า อัตราความสำเร็จหลังการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK สูงถึง 90% ที่ 5 ปี ผู้เข้ารับการผ่าตัดมีค่าสายตาเป็นปกติที่ 20/20 ใน 1 ปีหลังการผ่าตัด และสามารถมองเห็นได้เร็วกว่าการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตาด้วยวิธีการอื่น ๆ

การผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา DMEK โรงพยาบาลเมดพาร์ค

ศูนย์จักษุ โรงพยาบาลมดพาร์ค กรุงเทพ ประเทศไทย นำโดยทีมจักษุแพทย์ผู้ชำนาญการเฉพาะทางที่มีประสบการณ์ระดับประเทศและนานาชาติ มีความพร้อมในการตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคจักษุ ภาวะสายตาผิดปกติทั้งแบบทั่วไป และที่มีความยากซับซ้อน โดยการผ่าตัดปลูกถ่ายกระจกตาบางส่วน DMEK, DSAEK และ DALK และการตัดปลูกถ่ายกระจกตาทั้งชั้น PKP เพื่อฟื้นฟูการมองเห็น และช่วยปรับปรุงคุณภาพชีวิต โดยการใช้เทคโนโลยีและอุปกรณ์การแพทย์ที่ทันสมัย พร้อมด้วยมาตรฐานการดูแลเอาใจใส่ ช่วยให้การรักษาเป็นไปด้วยความปลอดภัย รวดเร็ว และมีประสิทธิภาพสูงสุด พร้อมทั้งให้การติดตามดูแลผลหลังการรักษาอย่างต่อเนื่อง เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน ช่วยให้มองเห็นได้เร็ว และช่วยให้มีสุขภาพดวงตาที่แข็งแรงในระยะยาว