ตรวจหลอดเลือดสมอง (Cerebral Angiogram)
ตรวจหลอดเลือดสมอง (Cerebral angiogram) คือ การตรวจหาโรคหลอดเลือดสมอง โดยการฉีดสีหลอดเลือดสมองร่วมกับการทำเอกซเรย์หาตำแหน่งหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน สาเหตุที่ทำให้สมองขาดเลือดและเป็นอัมพาต การตรวจหลอดเลือดสมอง ตรวจการไหลเวียนโลหิตในหลอดเลือดแดงแคโรติดคอซ้าย-ขวาที่ไปเลี้ยงสมอง ช่วยหาลิ่มเลือดอุดตันในสมอง เลือดออกในสมอง เส้นเลือดขอดในสมอง หรือหลอดเลือดสมองโป่งพองที่ทำให้มีอาการปวดศีรษะรุนแรง แขนขาอ่อนแรง ใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก หมดสติ และอาจเสียชีวิต การตรวจหลอดเลือดสมอง ช่วยลดความเสี่ยงหลอดเลือดสมองแตก ป้องกันความพิการ อัมพฤกษ์ อัมพาต เป็นการตรวจวินิจฉัยที่ให้ผลแม่นยำ และนำไปสู่การรักษาชีวิตได้อย่างทันท่วงที
ทำไมต้องตรวจหลอดเลือดสมอง
โดยทั่วไป แพทย์จะให้การรักษาผู้ที่มีภาวะหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันจากหลอดเลือดแดงแข็งหรือลิ่มเลือดอุดตันเฉียบพลันที่มีอาการไม่เกิน 4.5 ชม. ด้วยยาละลายลิ่มเลือดหรือยาต้านเกร็ดเลือดเพื่อเร่งสลายลิ่มเลือดอุดตัน แต่ในผู้ป่วยวิกฤตที่มีลิ่มเลือดอุดตันขนาดใหญ่ ผู้ที่มีข้อห้ามในการใช้ยา หรือผู้ที่ให้ยาไปแล้วพบว่าหลอดเลือดไม่เปิด แพทย์จะเร่งให้การรักษาโดยการทำเอกซเรย์หาตำแหน่งหลอดเลือดสมองอุดตันพร้อมกับการสวนหลอดเลือดแดงแคโรติดที่ลำเลียงเลือดไปเลี้ยงสมอง เพื่อลากหรือดูดลิ่มเลือดสมองอุดตันออกจากสมอง ช่วยเปิดทางเดินหลอดเลือดสมองให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงสมองได้เป็นปกติ ทำให้ผู้ป่วยพ้นวิกฤติ
โรคที่ตรวจพบได้ด้วยการตรวจหลอดเลือดสมอง
- ลิ่มเลือดสมองอุดตัน
- หลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน
- ภาวะสมองขาดเลือด
- เลือดออกในสมอง
- หลอดเลือดสมองแตก
- หลอดเลือดสมองโป่งพอง
- หลอดเลือดแดงแข็ง
- โรคหลอดเลือดอักเสบ
- ภาวะหลอดเลือดแดงใหญ่ฉีกขาด
- โรคหลอดเลือดสมองผิดปกติเอวีเอ็ม
- ภาวะหลอดเลือดแดงและหลอดเลือดดำในเยื่อหุ้มสมองเชื่อมกันผิดปกติ
สัญญาณและอาการบ่งชี้โรคหลอดเลือดสมอง
- ปวดหัวรุนแรงเฉียบพลัน วิงเวียนศีรษะ บ้านหมุนฉับพลัน
- มุมปากตก ปากเบี้ยว ใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกเฉียบพลัน
- พูดไม่ชัด พูดลำบาก ลิ้นแข็ง เสียงเปลี่ยน สื่อสารบกพร่อง
- กลืนลำบาก สำลัก คลื่นไส้ อาเจียน ง่วงซึม
- แขนขาอ่อนแรงครึ่งซีก ใบหน้า มือเท้าชาครึ่งซีกฉับพลัน
- มองเห็นไม่ชัด ตาพร่ามัว มองเห็นภาพซ้อนฉับพลัน
- ทรงตัวผิดปกติ ไม่มีแรงยกเท้า ไม่มีแรงเดิน เดินเซ
- ปลายมือปลายเท้าเขียวคล้ำ สีผิวคล้ำทั่วร่างกาย
- อาจมีอาการชัก เป็นลม หมดสติ และอาจเสียชีวิต
ขั้นตอนการตรวจหลอดเลือดสมอง
การตรวจหลอดเลือดสมอง รพ. เมดพาร์คใช้มาตรฐานสากล (Glod standard) ในการตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคหลอดเลือดสมองโดยคำนึงถึงความปลอดภัยของผู้เข้ารับการตรวจและสัมฤทธิ์ผลในการรักษาเป็นสำคัญ โดยผู้ที่ต้องรักษาโดยการใส่สายสวนดูดลิ่มเลือดออก จะเข้าพักฟื้นที่ รพ. 1 คืน และจะสามารถกลับบ้านได้หลังแพทย์ตรวจอาการแล้วไม่พบภาวะแทรกซ้อน
การเตรียมตัวก่อนการตรวจหลอดเลือดสมอง
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว ผู้ที่ทานยารักษาโรคประจำตัว หรือผู้ที่แพ้สารทึบรังสี ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบล่วงหน้า
- ผู้ที่ทานยาละลายลิ่มเลือด เช่น Aspirin, Plavix หรือ Warfarin ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบล่วงหน้า
- ผู้เข้ารับการตรวจเข้าเอกซเรย์ปอด ตรวจเลือดดูการทำงานของไตและการแข็งตัวของเลือด และตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (ผู้ที่มีอายุ 35 ปี ขึ้นไป)
- ผู้เข้ารับการตรวจงดน้ำ อาหาร และงดการสูบบุหรี่ก่อนเข้ารับการตรวจอย่างน้อย 6 ชม.
- เจ้าหน้าที่ทางการแพทย์แจ้งรายละเอียดขั้นตอนการตรวจ รวมถึงภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นให้ผู้เข้ารับการตรวจและญาติทราบ และเซ็นรับทราบใบยินยอมเข้ารับการตรวจ
ขั้นตอนการตรวจหลอดเลือดสมอง
- แพทย์ผู้ชำนาญการด้านระบบประสาทและสมองทำความสะอาดผิวหนังบริเวณขาหนีบ ข้อมือ หรือข้อพับแขนที่จะทำการเจาะใส่สายสวนหลอดเลือด และทำการฉีดยาชาเฉพาะที่ ผู้เข้ารับการตรวจจะรู้สึกชาบริเวณที่ฉีดยา
- ผู้ที่ไม่มีข้อห้ามในการใช้ยา แพทย์จะทำการรักษาโดยการใส่สายสวนหลอดเลือดร่วมกับการให้ยาสลายลิ่มเลือดผ่านทางหลอดเลือดดำ (rt-PA) เพื่อเร่งสลายลิ่มสมองอุดตันโดยเร็วที่สุด
- แพทย์ทำเอกซเรย์พร้อมกับการใส่สายสวนไปตามแนวหลอดเลือดแดง ขึ้นไปจนถึงหลอดเลือดแดงใหญ่ หลอดเลือดแดงแคโรคติดที่บริเวณลำคอ ต่อไปยังหลอดเลือดสมองเพื่อหาตำแหน่งหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน
- แพทย์จะฉีดสารทึบรังสีผ่านสายสวนหลอดเลือดสมอง และแสดงภาพผ่านหน้าจอภายนอกแบบ real-time ช่วยให้แพทย์มองเห็นตำแหน่งหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน ลิ่มเลือดอุดตัน หลอดเลือดแดงแข็ง เลือดออกในสมอง หรือความผิดปกติของหลอดเลือดสมองอื่น ๆ ได้อย่างชัดเจน
- ในกรณีที่ตรวจพบตำแหน่งลิ่มเลือดอุดตัน แพทย์จะใส่สายสายสวนเปิดหลอดเลือด (Mechanical thrombectomy) เพื่อลากหรือดูดลิ่มเลือดอุดตันออกจากสมอง ช่วยเปิดทางเดินหลอดเลือดสมอง และช่วยให้เลือดไหลไปเลี้ยงสมองได้เป็นปกติ
การปฏิบัติตนหลังการตรวจหลอดเลือดสมอง
- นอนท่าราบ งดการเดิน การงอขาข้างที่ทำหัตถการประมาณ 8 ชม. หากไม่พบความผิดปกติ แพทย์จะให้กลับบ้านได้
- ทานยาตามแพทย์สั่งเพื่อลดอาการปวด และ/หรือ ยาละลายลิ่มเลือดเพื่อป้องกันภาวะลิ่มเลือดอุดตัน
- ดื่มน้ำสะอาด 1-1.5 ลิตร หลังการตรวจ 2-3 วัน เพื่อช่วยขับสารทึบรังสีออกจากร่างกาย
- หากมีอาการชา เย็น ผิวหนังซีด เจ็บแน่นหน้าอก ใจสั่น ใจหวิว วิงเวียนศีรษะ มีไข้ ปวดบวม มีแผลบวมแดง มีเลือดออกที่จุดเข็มเจาะ หรือไม่สามารถนอนท่าราบได้ ให้รีบมาพบแพทย์
ภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง
ภาวะแทรกซ้อนทั่วไปจากการฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง เช่น มีเลือดออก ติดเชื้อ อาการบาดเจ็บต่อหลอดเลือด หรืออาการแพ้สารทึบรังสี ภาวะแทรกซ้อนรุนแรงที่อาจเกิดขึ้นจากฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง เช่น หลอดเลือดสมองอุดตันเฉียบพลันที่อาจทำให้เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต อย่างไรก็ตาม เป็นภาวะแทรกซ้อนที่มีอัตราการเกิดต่ำมากเพียง 0.5% เท่านั้น โดยทั่วไป การฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง เป็นการตรวจที่มีความปลอดภัยสูงและมีอัตราความสำเร็จในการช่วยให้แพทย์ตรวจพบตำแหน่งหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันได้มากถึง 98.16% และนำไปสู่การรักษาที่มีประสิทธิภาพได้อย่างทันท่วงที
ข้อดีของการตรวจหลอดเลือดสมอง
- ตรวจคัดกรองโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke screening) โรคหลอดเลือดสมองเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 2 ของโลก การตรวจหลอดเลือดสมองช่วยหาความผิดปกติของหลอดเลือดสมอง ช่วยป้องกันภาวะหลอดเลือดสมองโป่งพอง หลอดเลือดสมองตีบ แตก หรืออุดตันที่ทำให้สมองขาดเลือด เซลล์สมองตาย และนำไปสู่การเสียชีวิต
- ประเมินความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke risks assessment) มีการประมาณการ 1 ใน 4 ของประชากรทั่วโลกที่อายุมากกว่า 25 ปี ขึ้นปี มีภาวะโรคหลอดเลือดสมอง การตรวจหลอดเลือดสมองช่วยประเมินความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมองที่เกิดจากปัจจัยเสี่ยงในชีวิตประจำวันมากมาย เช่น ความดันโลหิตสูง โรคอ้วน เบาหวาน การสูบบุหรี่ และการดื่มแอลกอฮอล์
- ไม่ต้องผ่าตัด (Non-surgical procedure) การตรวจหลอดเลือดสมอง ใช้วิธีการทำเอกซเรย์ฉีดสีหลอดเลือดแดงแคโรติดบริเวณลำคอและหลอดเลือดสมอง เป็นการตรวจแบบผู้ป่วยนอกที่ไม่ต้องผ่าตัดและไม่ต้องดมยาสลบ หากแพทย์ตรวจไม่พบความผิดปกติใด ๆ ผู้เข้ารับการตรวจสามารถกลับบ้านได้ภายในวันเดียวกันหลังการตรวจเสร็จสิ้น
- ให้รายละเอียดของภาพชัดเจน (Clear visualization) การฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง เป็นการตรวจวินิจฉัยโดยการใช้เครื่องเอกเรย์ประสิทธิภาพสูงร่วมการฉีดสีหลอดเลือดสมอง ช่วยให้แพทย์เห็นรายละเอียดหลอดเลือดสมองตีบ แตก อุดตัน โป่งพอง เลือดออกในสมอง หรือความผิดปกติอื่น ๆ ได้ชัดเจนมากที่สุด มากกว่าการตรวจวินิจฉัยด้วยการทำ CT scan หรือการทำ MRI
- เป็นการตรวจวินิจฉัยและรักษาพร้อมกัน (Combined diagnosis and treatment) ในระหว่างการตรวจหลอดเลือดสมอง หากแพทย์ตรวจพบหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน แพทย์จะทำการลากหรือดูดลิ่มเลือดอุดตันออกทันที เป็นการตรวจและรักษาในเวลาเดียวกัน ช่วยกำจัดลิ่มเลือดสมองอุดตันก่อนเกิดอาการถาวร ช่วยลดอัตราการเสียชีวิต และการเป็นอัมพฤกษ อัมพาตได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ตรวจหลอดเลือดสมอง รพ. เมดพาร์ค
คลินิกประสาทวิทยา รพ. เมดพาร์ค กรุงเทพ ประเทศไทย นำโดยทีมแพทย์และศัลยแพทย์ผู้ชำนาญการด้านระบบประสาทและสมองระดับอาจารย์แพทย์ที่มีประสบการณ์การรักษาทั้งในประเทศและต่างประเทศ มีความพร้อมในการตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคระบบประสาทและสมองทั่วไปและที่มีความยากซับซ้อน เช่น โรคหลอดเลือดสมอง หลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน หรืออาการปวดศีรษะรุนแรงเฉียบพลัน โดยการใช้เทคโนโลยีและอุปกรณ์การแพทย์มาตรฐานสากลที่ทันสมัย เพื่อให้การวินิจฉัยโรคมีความถูกต้อง รวดเร็ว และแม่นยำ นำไปสู่การรักษาที่มีประสิทธิภาพได้อย่างทันท่วงที พร้อมด้วยทีมสหวิชาชีพระบบประสาทและสมองที่ร่วมกันให้การรักษาแบบบูรณาการตลอด 24 ชั่วโมง เพื่อรับมือกับนาทีวิกฤติที่ทุกนาทีมีความหมายได้อย่างดีที่สุด ช่วยให้ผู้รับการรักษาฟื้นตัวได้เร็ว ปราศจากภาวะแทรกซ้อน มีโอกาสหายขาดจากโรค และสามารถใช้ชีวิตได้เป็นปกติอีกครั้ง
